αναδημοσίευση
Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, από το 2010 μέχρι τις αρχές του 2013 τα νοικοκυριά με δύο άνεργα μέλη έχουν τριπλασιαστεί από 63.000 σε 190.000, ενώ αυτά με τρία άνεργα μέλη σχεδόν τετραπλασιάστηκαν από 10.000 σε 38.000
Πώς να περιγράψει κανείς τη ζωή του όταν στερείται οποιουδήποτε εισοδήματος; Πώς να μιλήσει για τις οικογένειες που βρίσκονται αντιμέτωπες με τη χειρότερη όψη της κρίσης; Στην εξαθλίωση από πλήρη ένδεια ζουν σήμερα 313.022 νοικοκυριά. Στο φάσμα της απορίας διαβούν σχεδόν μισό εκατομμύριο άνεργοι και περίπου 150.000 παιδιά, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει σήμερα η «Εφ.Συν.». Πίσω από τους αδυσώπητους αριθμούς υπάρχουν άνθρωποι που παλεύουν σκληρά για να τα καταφέρουν και μας μιλάνε για τον αγώνα που δίνουν να παραμείνουν όρθιοι.
→Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ανέργων που δεν λαμβάνουν επίδομα ανεργίας, οι οποίοι ζουν σε νοικοκυριά στα οποία δεν υπάρχει κανένας εργαζόμενος και επομένως το οικογενειακό μαξιλάρι ασφαλείας απουσιάζει
Της Ιωάννας Σωτήρχου
Τα στοιχεία κυριολεκτικά σε αφήνουν άναυδο. Οι λέξεις δεν μπορούν να περιγράψουν την κατάσταση. Ο λόγος για την ακραία φτώχεια. Οι οδυνηρές συνέπειες της προσαρμογής φανερώνονται στα νοικοκυριά που δεν έχουν κανένα εργαζόμενο μέλος, ούτε καν έναν συνταξιούχο που θα μπορούσε να συνεισφέρει χρηματικά, και τα οποία αυξήθηκαν κατά 291% τα τέσσερα τελευταία χρόνια: από το πρώτο τρίμηνο του 2009, οπότε είχαν καταγραφεί 80.054 τέτοια νοικοκυριά, σήμερα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, ο αριθμός τους έχει εκτιναχθεί στα 313.022 νοικοκυριά. Μέσα σε αυτά ζουν 453.000 άνεργοι, εκ των οποίων οι 363.752 δεν λαμβάνουν ούτε το επίδομα ανεργίας. Και το πλέον τραγικό, μέσα σε αυτά τα νοικοκυριά ζουν 148.721 παιδιά ηλικίας μικρότερης των 14 ετών.
Αυτό είναι το πλέον αδυσώπητο συμπέρασμα που προκύπτει από τον συνδυασμό της απασχόλησης των μελών των νοικοκυριών με τα εισοδήματά τους, στο οποίο κατέληξαν βασιζόμενοι στα πρωτογενή δεδομένα της Ερευνας Εργατικού Δυναμικού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) οι ερευνητές Σταύρος Ζωγραφάκης (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και Θεόδωρος Μητράκος (Τράπεζα της Ελλάδος).
Σύμφωνα με την ανάλυση των στοιχείων που έθεσαν υπόψη της «Εφ.Συν.», τα νοικοκυριά των μισθωτών που δεν έχουν κανένα άλλο εισόδημα πέραν των απολαβών από την εργασία τους, εισόδημα το οποίο τείνει να εκμηδενιστεί, έχουν υπερτριπλασιαστεί την τελευταία τριετία, από τον Απρίλιο του 2010 που υπογράφτηκε το πρώτο Μνημόνιο μέχρι σήμερα. Από τα 86.675 νοικοκυριά με 203.772 μέλη το δεύτερο τρίμηνο του 2010, στο «ισόγειο» μια υποτιθέμενης πολυκατοικίας, με βάση τον δείκτη κινδύνου χαμηλού εισοδήματος, βρέθηκαν το τελευταίο τρίμηνο του 2012, 269.169 νοικοκυριά με 674.299 μέλη. Εδώ διαβιούν σε συνθήκες ακραίας ένδειας 119.710 παιδιά μέχρι 14 χρόνων, οι άνεργοι αγγίζουν τους 414.662 ανθρώπους, ενώ μόλις 30.322 εξ αυτών λαμβάνουν το επίδομα ανεργίας.
Το γεγονός ότι ελάχιστοι είναι αυτοί που καλύπτονται από το επίδομα ανεργίας φανερώνει όχι μόνο ότι πρόκειται για μακροχρόνια άνεργους και πως το δίκτυο κοινωνικής προστασίας είναι ανύπαρκτο, αλλά και το μέγεθος της απόγνωσης αυτών των ανθρώπων που στερούνται τα βασικά μέσα για να τα βγάλουν πέρα. Στον αμέσως προηγούμενο «όροφο», τα νοικοκυριά με μέσο εισόδημα λιγότερο από 350 ευρώ, που βρίσκονται στο κατώφλι της απορίας, έχουν υπερδιπλασιαστεί το ίδιο διάστημα: από 56.986 νοικοκυριά με 170.000 μέλη, έφτασαν τα 132.659 με 408.402 μέλη, εκ των οποίων 181.250 είναι άνεργοι, επίδομα παίρνουν οι 73.472, ενώ σε αυτά ζουν 69.757 παιδιά.
Ενα μεγάλο μέρος από τα νοικοκυριά χωρίς κανέναν εργαζόμενο ζουν στο «ισόγειο» της πολυκατοικίας. Τα υπόλοιπα νοικοκυριά βρίσκονται το πολύ έναν «όροφο» παραπάνω, και εκεί όμως η απόλυτη η ακραία φτώχεια βασιλεύει. Οσο περνάει ο χρόνος, αυτά τα νοικοκυριά παίρνουν το ασανσέρ για το «ισόγειο» μια και το επίδομα ανεργίας που λάμβανε κάποιο μέλος τελείωσε η κάποια μεροκάματα τρόμου γίνονται ολοένα και πιο δυσεύρετα. Είναι ακριβώς εδώ που οι ερευνητές εντοπίζουν το κορυφαίο πρόβλημα της κρίσης που πλήττει δυσανάλογα τους εργαζόμενους και απαιτεί άμεση λύση πριν και πέρα από οποιοδήποτε άλλο.
Συγκλονιστικά είναι και τα στοιχεία που δείχνουν πόσο έχει ξεφύγει η ανεργία από το 2010 μέχρι τις αρχές του 2013: τα νοικοκυριά με δύο άνεργα μέλη έχουν τριπλασιαστεί από 63.000 σε 190.000, ενώ αυτά με τρία άνεργα μέλη σχεδόν τετραπλασιάστηκαν από 10.000 σε 38.000.
Δείκτης απόγνωσης
Σημαντική είναι και η αύξηση του δείκτη απόγνωσης η κινδύνου χαμηλού εισοδήματος κατά τη διάρκεια της κρίσης, που από το 1,99 το τελευταίο τρίμηνο του 2009 έφτασε στο 3,86 τρία χρόνια αργότερα. Καθώς αυξάνεται ο κίνδυνος χαμηλού εισοδήματος μετατοπίζεται όλο και μεγαλύτερος αριθμός ανέργων στα υψηλότερα κλιμάκια κινδύνου, γεγονός που σημαίνει ότι η ανεργία λαμβάνει όλο και πιο επώδυνα χαρακτηριστικά, πλήττοντας πλέον τον σκληρό πυρήνα των αρχηγών των νοικοκυριών, σηματοδοτώντας καταστάσεις πλήρους ανέχειας και φτώχειας.
Ο δείκτης αυτός, το τελευταίο τρίμηνο του 2012, αγγίζει τις μεγαλύτερες τιμές του, που σημαίνει αυξημένο κίνδυνο χαμηλού εισοδήματος, στη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη, πλήττει δυσανάλογα τους νέους μέχρι 24 ετών και τις ηλικίες μεταξύ 70-74 χρόνων, τους νεοεισερχόμενους στην εργασία που έχουν προϋπηρεσία μέχρι δύο χρόνια, όσους έχουν χαμηλή εκπαίδευση και ειδίκευση, τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα, τους μερικώς απασχολούμενους, τους μισθωτούς που εργάζονται στον πρωτογενή τομέα, τους μετανάστες και κυρίως τους Αλβανούς. Και αν αυτά τα χαρακτηριστικά σκιαγραφούν το προφίλ αυτών που απειλούνται περισσότερο από τον κίνδυνο χαμηλού εισοδήματος, μία είναι η κατηγορία που δείχνει να έχει απολύτως πληγεί: τα νοικοκυριά με αρχηγό άνεργο, κατηγορία στην οποία ο δείκτης φτάνει στην υψηλότερη τιμή του, 8,54.
Ακραία φτώχεια
«Είναι φανερό ότι όλοι οι άνεργοι δεν αντιμετωπίζουν σήμερα τον ίδιο κίνδυνο επιβίωσης. Κάποιοι ζουν σε νοικοκυριά με τα υπόλοιπα μέλη να εργάζονται και επομένως υπάρχει ένα “οικογενειακό μαξιλάρι” ασφαλείας, ενώ κάποιοι άλλοι επωφελούνται, έστω και προσωρινά, του επιδόματος ανεργίας. Στον αντίποδα υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ανέργων, που στην πλειονότητά τους είναι μακροχρόνιοι άνεργοι, άρα δεν λαμβάνουν επίδομα ανεργίας, και οι οποίοι ζουν σε νοικοκυριά στα οποία δεν υπάρχει κανένας εργαζόμενος και επομένως το οικογενειακό μαξιλάρι ασφαλείας απουσιάζει.
Οι άνεργοι αυτοί αντιμετωπίζουν καταστάσεις ακραίας φτώχειας και σοβαρά προβλήματα επιβίωσης. Είναι προς αυτήν την κατηγορία που πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα κοινωνικής προστασίας, και η εφαρμογή ενός Ελαχίστου Εγγυημένου Εισοδήματος αποτελεί επιτακτική ανάγκη» λέει στην «Εφ.Συν.» ο καθηγητής Στ. Ζωγραφάκης.